De Amiga 500 (A500) was een populaire retrocomputer die Commodore in 1987 op de markt bracht. Het was de eerste 16-bits computer van het merk en maakte gebruik van een Motorola 68000 processor. Deze processor draaide op een kloksnelheid van 7.09 MHz (PAL) of 7.16 MHz (NTSC). De Amiga 500 viel op door zijn indrukwekkende grafische mogelijkheden voor die tijd, samen met 4 PCM-geluidskanalen en uitgebreide aansluitmogelijkheden. Aan de rechterzijde is een 3,5-inch floppy drive ingebouwd met een opslagcapaciteit van 880 KB.
Het exemplaar dat ik in mijn bezit kreeg, is geproduceerd in Duitsland en
heeft serienummer 811490. De behuizing vertoont een ongelijkmatige, sterk
vergeelde verkleuring.
Ik sluit de Amiga aan op mijn TV via de
SCART-ingang, met behulp van een kabel die onder andere verkrijgbaar is
bij Amigastore.eu.
Na het aansluiten gaat de power-led wel aan, maar de Amiga start niet
op: het beeld blijft zwart.
Inspectie
De behuizing is eenvoudig te openen door 6 schroeven aan de onderkant los te draaien en bestaat dan uit twee gedeelten waarna de bovenkant wordt losgenomen.
Het revisie 6A moederbord is geproduceerd in 1989 week 49. In onderstaande afbeelding zijn de IC's en aansluitingen benoemd.
Op de interne uitbreidingsconnector (13) is een 512 kB geheugenuitbreiding aangesloten. Deze uitbreiding bevat tevens een tijdklok, die dankzij een oplaadbare batterij de tijd blijft bijhouden, zelfs wanneer de A500 is uitgeschakeld.
|
| De Zydec AMRAM-16 geheugenuitbreiding |
De batterij is gaan lekken en heeft schade veroorzaakt aan soldeerverbindingen, printsporen en mogelijk enkele IC's, zoals te zien is op de onderstaande detailfoto's waarbij de batterij zelf al is verwijderd.
Aangezien ik deze geheugenuitbreiding niet vertrouw verwijder ik deze volledig.
De onderkant van de printplaat ziet er keurig uit: er zijn geen modificaties aangebracht en er zijn geen overbruggingsdraden (ook wel bodge wires genoemd) aanwezig en de connectors aan de bovenkant zijn vrij van roest.
Reparatie
Aangezien er na verloop van tijd een oxidelaagje kan ontstaan op de pennen van
de IC's en de contacten van de IC-voeten, is mijn eerste stap altijd om de
IC's te verwijderen en de IC-voeten in te spuiten met contactspray. Zelf
gebruik ik hiervoor het merk Griffon.
De IC's kunnen erg vastzitten,
daarom gebruik ik een eenvoudige IC-extractor voor de DIP-IC's.
Speciale aandacht is echter vereist voor het Fat Agnus IC met 84 aansluitingen, dat in een speciale PLCC-voet zit. De enige manier om dit IC probleemloos te verwijderen, is met behulp van een speciale PLCC-extractor.
 |
| Links een eenvoudige IC extractor. Rechts een PLCC-extractor |
In de PLCC-voet zijn diagonaal sleuven aangebracht waarin de extractor kan worden geplaatst. Het is hierbij van groot belang om geen wrikkende beweging te maken met de PLCC-extractor. Laat de extractor zijn werk doen door enkel de zijkanten in te knijpen; de metalen haken tillen het IC dan omhoog. Het komt soms voor dat wanneer de uitgeoefende krachten te groot zijn, de PLCC-voet splijt en deze in zijn geheel vervangen moet worden en dat is nogal een lastige desoldeer klus.
|
| De PLCC IC voet ten behoeve van de Fat Agnus met maar liefst 84 aansluitingen |
Nu kijken wat het resultaat is, en voilà, na het herplaatsen van de Fat Agnus is er weer beeld, De A500 vraagt om de opstart diskette en start hiervan op. Na het laden van een spel blijkt ook het stereo geluid prima te functioneren. Ik ben toch benieuwd naar de invloed van de geheugenuitbreiding en sluit deze weer aan. Dit geeft weer een zwart beeld bij het opstarten, dus het blijkt een dubbele foutoorzaak te zijn! Nu kan de rest worden getest waarbij ik de Amiga Test Kit software gebruik van Keir Fraser.
De geheugentest verloopt goed, er worden geen problemen gevonden.
Keyboard
De Amiga’s zijn geproduceerd met keyboards van drie verschillende merken: Mitsumi, Samsung en Hi-Tek. Die van Mitsumi komen het vaakst voor, die van Hi-Tek zijn alleen in de eerste serie gebruikt. Door een van de keycaps te verwijderen, is direct te achterhalen welk merk keyboard is gebruikt.
|
| links een Mitsumi keycap en rechts een van Samsung. (bron foto: Amigaclub.be) |
De Mitsumi keycap heeft een vierkante stam en de Samsung een rechthoekige,
daardoor zijn deze keycaps niet uitwisselbaar! Mijn toetsenbord is van
Mitsumi.
Na het testen van alle toetsen werkt alleen de linkse
Alt-toets niet.
Ik schroef een groot aantal schroeven los en verwijder de metalen afdekplaat van het toetsenbord waardoor het toetsenbordfolie zichtbaar wordt.
De rode cirkel markeert de positie van de linker Alt-toets. Omdat dit de
enige toets is die niet werkt, lokaliseer ik het probleem bij het bovenste contact in de cirkel. Om het spoor te volgen zonder de weg kwijt te
raken, voeg ik in de afbeelding rode puntjes toe bij elke verandering van
richting. Zo kom ik precies bij de juiste connector aansluiting rechtsboven
uit. (De rode puntjes zijn alleen zichtbaar bij een uitvergroting van de
afbeelding hierboven.)
Met een multimeter meet ik het spoor na en stel vast dat
het daadwerkelijk onderbroken is. Aangezien ik toch wel benieuwd ben waar de
onderbreking zit volg ik het spoor onder een microscoop en vind
daadwerkelijk de onderbreking.
|
| Microscoop opname van de onderbreking in het spoor |
Dit spoor zit opgesloten in het folie, reparatie is daardoor lastig en besluit daarom een nieuw reproductie folie te bestellen bij Sintech Duitsland.
|
| Boven de originele folie, onder de reproductie |
Wat meteen opvalt, is dat de koolstofhoudende vlakjes waarmee de toetsen
contact maken kleiner zijn dan die op het originele folie. Ik plaats het folie
terug en test opnieuw alle toetsen. De linker-Alt-toets werkt nu wel, maar in
plaats daarvan functioneren de Caps Lock-toets en de bijbehorende led niet
meer.
Voor de zekerheid controleer ik ook de toetsen zelf. Er blijken
veel stofdeeltjes op te zitten die de contactweerstand kunnen verhogen. Ik
reinig deze met water en een tandenborstel.
|
| uitvergroting van het geleidend rubber van een toets |
Wanneer ik de twee folies over elkaar leg (de nieuwe folie aan de onderkant), zie ik dat de vlakjes voor de Caps Lock-toets en led iets verschoven zijn ten opzichte van het origineel.
|
| Bovenste cirkel t.b.v. de capslock led en de onderste cirkel voor de toets |
|
| Het contactoppervlak is vergroot met behulp van de stift |
Optisch ziet het er behoorlijk goed uit; de metaaldeeltjes zijn duidelijk
zichtbaar. Toch blijkt uit herhaalde tests dat het nog steeds niet werkt. Ik
heb ook een stukje spoor op papier getekend, maar er is geen meetbare
weerstand. Het experiment is dus mislukt. Deze pen met "geleidende" inkt raad
ik daarom af.
De enige oplossing is nu om te zoeken naar een folie
waarvan de positie van de toetsvlakjes precies klopt. Gelukkig heb ik deze
gevonden bij het Ierse bedrijf
Sordan. Let op: dit bedrijf biedt meerdere varianten aan. Ik heb een folie gevonden
met hetzelfde typenummer als het origineel: 56 A619A, wat hoopvol is. Na het
plaatsen van deze folie blijkt alles perfect te werken. Al met al was het een
dure reparatie voor slechts één toets, maar ik heb er veel van geleerd over
wat wel en niet werkt.
Muis en Joystick poorten
De originele Amiga Tank-muis had een DE-9 aansluiting en was niet compatibel met andere computers. Mijn voorkeur gaat uit naar een optische muis. Gotek.nl biedt een handige interface die, met de juiste jumperinstellingen, zowel voor een Amiga als een Atari ST-computer gebruikt kan worden in combinatie met een (optische) PS/2 muis. Niet alle merken optische muizen werken dus dat is simpelweg een kwestie van uitproberen.
|
| PS/2 Muis adapter van Gotek.nl |
Beide DE-9 poorten blijken probleemloos te werken.
Floppy drive
Na het reinigen van de koppen met isopropanol test ik de interne drive met de Amiga Test Kit. Zowel lezen als schrijven verloopt zonder problemen.
|
| De leestest: een 0 in een groen vlakje betekent correct gelezen |
Ik controleer ook de onderlinge uitlijning tussen de twee koppen.
Hiermee worden de 80 sporen van de twee koppen vergeleken. Een "." betekent dat beide sporen (boven en onder) correct kunnen worden gelezen vanaf hetzelfde te kiezen spoor. Afstelling is in mijn geval niet nodig.
Externe floppydrive poort
De externe floppy drive poort test ik met een Gotek drive die met een converter van Gotek.nl wordt aangesloten. Een Gotek drive is een moderne vervanging voor traditionele floppy drives. Het is een USB-gebaseerd apparaat dat ontworpen is om de functionaliteit van een floppy drive na te bootsen, maar in plaats van fysieke floppy disks gebruikt het USB-sticks om bestanden te lezen en te schrijven.
|
| Gotek Drive met een converter van Gotek.nl |
De externe floppydrive poort werkt perfect.
Cosmetische verbeteringen
De Amiga-behuizing is erg onaantrekkelijk, net zoals de vergeelde toetsen van het toetsenbord. Er is een mogelijkheid om deze te bleken met behulp van een proces genaamd retrobright, waarbij waterstofperoxide wordt gebruikt. Dit proces is echter belastend voor het milieu en de resultaten zijn wisselend. Bovendien zal de vergeling na verloop van tijd meestal weer terugkeren. Ik kies voor aanschaf van een reproductiekast en reproductie keycaps, verkrijgbaar bij A1200.net.
De nieuwe behuizing biedt diverse voordelen. Naast ruimte voor USB-aansluitingen ondersteunt deze niet alleen de originele moederborden, maar ook moderne alternatieven zoals een Raspberry Pi of een Apollo V4 SA-bord.
Helaas zijn de reproductie keycaps met een US-layout momenteel niet beschikbaar. Zodra ze weer leverbaar zijn, kunnen ze worden vervangen.
|
| De Amiga 500 in een nieuwe reproductie kast nog wel met de vergeelde originele keycaps |
Conclusie
Een slechte contactverbinding van het Fat Agnus IC in de PLCC voet en een defecte aangesloten geheugenuitbreiding ervoor dat de
Amiga 500 ook niet opstartte – een dubbele foutoorzaak dus. Het hoeft niet
altijd om defecte componenten te gaan; vaak zijn simpele contactproblemen de
meest voorkomende oorzaak.
Het toetsenbord folie van Sintech en de Chinese geleidende inktstift via Amazon kan ik
niet aanbevelen. Het gebruik van een reproductiebehuizing en reproductiekeycaps geven de Amiga weer een frisse, nieuwe uitstraling.
